Συνεντευξη στο Marie Claire

Συνέντευξη στο Marie Claire Απριλίου 2021, από την Κατερίνα Δαφέρμου

marieclaire.gr 

Ποια πρώιμη εμπειρία οδηγεί ορισμένους ανθρώπους στην αυτοτιμωρία μέσω φαγητού; Τι τους ωθεί σε αλυσιδωτές, πειραματικές, αλυσιτελείς δίαιτες-αστραπή; Πως σπάει κανείς το φαύλο κύκλο της εμμονής γύρω από το ιδανικό σώμα; Γιατί κορίτσια βλάπτουν τον εαυτό τους; 

Η ψυχοθεραπεύτρια (και νομικός) Κάλλη Πολέμη και η κλινική διατροφολόγος Όλγα Κουνάρη, ίδρυσαν την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία Μαθαίνω Διατροφή το 2015, εν μέρει για να αντιμετωπίσουν αυτές τις σύγχρονες προκλήσεις.

Οι ίδιες συναντήθηκαν ως μητέρες μικρών παιδιών στο σχολείο. Εκεί άρχισαν να διασταυρώνουν τις γνώσεις τους, ακούγοντας κοριτσάκια να ζητούν μόνο σαλάτα ως συνοδευτικό στο πιάτο τους ή την αγωνία των μαμάδων να βάλουν τα παιδιά σε δίαιτα. Να τους κόψουν το βραδινό, να τους υποσχεθούν γλυκό για να φάνε φακές. Ο κύκλος της διαταραγμένης σχέσης με τη διατροφή είχε ήδη αρχίσει.

Εκείνες όμως γνώριζαν παραπάνω. Σπούδασαν με υποτροφία Φουλμπράιτ (Νομικά σε πρώτη φάση η Κάλλη, Κλινική Διατροφή η Όλγα) στο περίφημο NYU. Γαλουχήθηκαν σε παρόμοιο περιβάλλον, αμφότερες κόρες γιατρών και πανεπιστημιακών. “Θυμάμαι τους γονείς μου να γράφουν και να παρουσιάζουν έρευνες στηριγμένες σε αποδείξεις με συμμετοχή πολλών επιστημονικών ειδικοτήτων, μακριά από “φιλοσοφικού” τύπου δοξασίες ή αξιώματα μιας δήθεν κοινής λογικής”, επισημαίνει η Κάλλη Πολέμη, που τον Μάρτιο άρχισε να διδάσκει το μάθημα Διατροφικών Διαταραχών στο University of Strathclide. “Η έννοια της πρόληψης εκπορεύεται από την ιατρική παράδοση των οικογενειών μας”, συμπηρώνει η Όλγα Κουνάρη.

Με αυτήν την παρακαταθήκη συνδιαμόρφωσαν τη φιλοσοφία του οργανισμού τους: οι επιστήμες της διατροφής και της ψυχολογίας πρέπει να συνδυαστούν προκειμένου να ανανεωθεί εκ βάθρων η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στην Ελλάδα (73% του πληθυσμού υπέρβαροι ή παχύσαρκοι το 2015).

Η προσέγγιση τους στηρίζεται στην Non-Diet Approach (επικρατούσα πλέον στην Αμερική). Όπως υπονοεί η ονομασία της, ακολουθεί τη λογική της διατροφικής παρέμβασης χωρίς δίαιτα, σε συνδυασμό με ψυχολογική υποστήριξη. “Πρώτα ομαλοποιούμε τη σχέση με την τροφή προκειμένου να αποκαλυφθούν οι σκέψεις, τα βιώματα και τα συναισθήματα που ταλανίζουν το άτομο”.

Η προσωποκεντρική ψυχοθεραπεία ξεκινάει με δέκα συνεδρίες, ατομικά ή σε ομάδα. “Δεν μας ενδιαφέρει να διδάξουμε τους θεραπευόμενους πως να υποκαθιστούν μια σοκολάτα με περπάτημα ή άλλους αντιπερισπασμούς, αλλά να αναδείξουμε βιωματικά τις διαδικασίες που οδήγησαν στο να τη χρησιμοποιούν ως καταφύγιο”. Εδραιώνεται προοδευτικά μια άλλη σχέση με το φαγητό, θεμελιωμένη πλέον στην αρχή της λεγόμενης αυτορρύθμισης. “Σε κάθε περίπτωση”, όπως διευκρινίζει η Κάλλη, “πρόκειται για μέθοδο βαθιά ανθρωπιστική, που σέβεται το άτομο. Αναγνωρίζει με τρόπο ηθικό ότι το θέμα του βάρους λύνεται μόνο αν ενισχυθεί ο α΄άνθρωπος ψυχικά, γνωσιακά και πρακτικά με μια λύση προσωπική και όχι με generic, οριζόντιες οδηγίες που μόνο βραχυπρόθεσμα φέρνουν αποτέλεσμα”.

Η θεραπεία διαταραχών τροφής αντιμετωπίζεται μέχρι σήμερα με τη συνταγογράφηση διαίτων ώστε οι πάσχοντες από ανορεξία “να φάνε” και οι βουλιμικοί να μην κάνουν υπερφαγικά επεισόδια. Επειδή συνήθως η τροφή συνδέεται με θέματα ελέγχου, οι πάσχοντες αντιμετωπίζονται θεραπευτικά ως αυτοκαταστροφικοί, ασταθείς, κρυψίνοες. “Η προσέγγιση μας τους δείχνει εμπιστοσύνη. Τους βοηθάει να συμφιλιωθούν με το σώμα τους και να πάψουν να τρώνε με το μυαλό τους. Να αρχίσουν να λαμβάνουν υπόψη το σώμα τους ξεκάθαρα πιο αρμόδιο πόση τροφή χρειάζονται και πότε”.

Ο ρόλος του διατροφολόγου διευρύνεται: αντί να συνταγογραφεί την κλασική, στερητική δίαιτα, θέτει τα θεμέλια για να μειωθεί το βάρος δια παντός. Ο πελάτης εκπαιδεύεται να τρώει, να ψωνίζει και να μαγειρεύει. Αρχικά με κατευθυντήριες γραμμές, όσο περνάει ο καιρός, με όλο και μεγαλύτερη πρωτοβουλία.

Η Μαθαίνω Διατροφή εφαρμόζει πάμπολλα σεμινάρια σε εκπαιδευτικούς και γονείς, καθώς και δράσεις σε πολλά σχολεία της επικράτειας, δημόσια και ιδιωτικά. Οργανώνει ομάδες για ενήλικες, επιμορφώνει επαγγελματίες υγείας και ψυχικής υγείας, μεταξύ άλλων. Η απήχηση της διαρκώς διευρύνεται, έχοντας ως μεγάλους χορηγούς την Αλεξάνδρα Οικονόμου και τον Νόα Βάντερ Μπέκεν. Το 2020 έλαβαν μια σημαντική δωρεά από το ίδρυμα Helidoni Foundation (Δημήτρης και Σάρα Γεωργακόπουλου), “χάρη στην οποία επαναφέρουμε τη Μεσογειακή διατροφή στην Ελλάδα διορθώνοντας τα κακώς κείμενα στη βιομηχανία της δίαιτας”.

Αν ακούγεται ουτοπικό, “ας αναλογιστούμε ότι πριν από τριάντα χρόνια οι άνθρωποι κάπνιζαν μπροστά στα παιδιά και έτρωγαν ενεξέλγκτα junk food. Σήμερα αυτό φαίνεται αδιανόητο”.

Προς επίρρωσιν της αναγκαιότητας για τη συστράτευση των επιστημών Διατροφολογίας και Ψυχολογίας στη μάχη κατά της παχυσαρκίας, ακούγονται τα λόγια ενός βουλιμικοί κοριτσιού:

“Τρώω για να γεμίσω μια τρύπα μέσα στην καρδιά μου. για να καλύψω το απόλυτο κενό που νιώθω. Είμαι άχρηστη, πάντα ήμουν έρμαιο των παθών μου, θα φάω μέχρι να μην μπορώ πια να ανασάνω, αυτό μου αξίζει. Καταβροχθίζω ό,τι βρω μπροστά μου χωρίς να καταλαβαίνω τι είναι αυτό που τρώω, γλυκά, αλμυρά, δεν είναι καν ευχάριστο, το κάνω εξάλλου τόσα χρόνια, που μάλλον είμαι σαν τα junkies: χρειάζομαι όλο και πιο μεγάλη δόση για να “φτιαχτώ”. Κάθε φορά προσπαθώ να νιώσω όπως την πρώτη φορά που έφαγα μια ολόκληρη τούρτα και μου έφτιαξε το κέφι. Αλλά μάταια … μετά νιώθω σκουπίδι, έτοιμη να σκάσω, πάλι τα κατέστρεψα όλα, αντί να γεμίσω το κενό μέσα μου, γεμίζω το σώμα που με περιβάλλει, γίνομαι χοντρή, σιχαμένη, κάτι πρέπει να κάνω γι’ αυτό… Θα προκαλέσω εμετό, θα ξερνάω μέχρι να μην μείνει τίποτα από αυτή την ντροπή πάνω στο σώμα μου, θα τα διορθώσω όλα … όμως με πονάει το στομάχι μου, με ενοχλεί έντονα ο λαιμός μου, καταστρέφομαι, γιατί μου το κάνω αυτό, μήπως φάω κάτι να νιώσω καλύτερα;”.